Lindim Etemi (Struga Ekspres)
“Struga dhe hija e servilizmit. Një reflektim mbi kulturën e nënshtrimit”
Në një qytet të bukur si Struga, ku liqeni shkëlqen në mëngjes dhe lumi rrjedh i qetë përmes zemrës së tij, njeriu do të priste që dhe karakteri i banorëve të ishte po aq i pastër dhe i thellë. Por shpesh, pas kësaj qetësie uji dhe ajri, fshihet një rrjedhë tjetër, ajo e nënshtrimit, e hipokrizisë, e servilizmit që është bërë pjesë e përditshmërisë. Pyetja “Pse ka kaq shumë servila dhe pjatalarës në Strugë?” nuk është vetëm një akuzë, është një pasqyrë që kërkon guxim për t’u parë.
1. Trashëgimia e një sistemi të vjetër
Për shumë vite, sistemi i vjetër monist i pushtetit ka mbjellë një kulturë ku bindja e verbër shpërblehet, ndërsa zëri kritik shtypet. Në Strugë, si në shumë qytete të vogla shqiptare, lidhjet me pushtetin, qofshin ato politike, ekonomike apo shoqërore, janë shpesh më të vlefshme se meritat vetjake. Kjo ka krijuar një brez të tërë njerëzish që nuk kërkojnë të ecin përpara me forcat e tyre, por përmes “lavdishëmërisë” ndaj më të fortit.
2. Pjatalarës modernë: Ata që shesin dinjitetin për rehati
Nuk po flasim për punën e ndershme të larjes së pjatave, po flasim për metaforën. Pjatalarësit e sotëm janë ata që pranojnë të bëjnë çdo lloj kompromisi për të ruajtur pozitat, privilegjet, apo qoftë edhe një status të rremë në sytë e shoqërisë. Ata nuk kundërshtojnë padrejtësinë, sepse janë pjesë e saj. E justifikojnë veten me fraza si “Kështu është sistemi” apo “Nuk bëhet ndryshe”. Në fakt, janë ata që e mbajnë gjallë sistemin që i shtyp.
3. Frika dhe mungesa e besimit te vetja
Struga është një qytet që ka lindur poetë, intelektualë,mjekë… por shumë prej tyre janë larguar. Ata që mbeten shpesh nuk besojnë se mund të bëjnë ndryshim, ndaj u dorëzohen lojërave të vjetra të servilizmit. Frika nga përjashtimi, mungesa e solidaritetit shoqëror dhe një ndjenjë e thellë mosbesimi në drejtësinë e shoqërisë i shtyn shumë të zgjedhin rrugën më të lehtë, atë të përkuljes.
4. Kush i rrit servilët?
Shpesh harrojmë se servilizmi nuk është një karakter i lindur, është i ushqyer nga rrethana, nga shembujt që shohim përditë. Kur sheh se përulësia ndaj të pushtetshmit sjell përfitime, ndërsa dinjiteti sjell përjashtim, atëherë morali zëvendësohet me pragmatizmin e neveritshëm. Nuk mund të fajësojmë vetëm individin, por edhe ambientin që i mëson njerëzit të jenë të tillë.
5. Zgjimi i qytetit
Por Struga nuk është vetëm kjo. Ka ende zëra të lirë, mendje të kthjellëta dhe njerëz që nuk pranojnë të përkulen. Ka të rinj që nuk pranojnë të jenë pjesë e lojës së vjetër dhe që duan të ndërtojnë një shoqëri ku vlera matet me përmbajtje, jo me përulësi. Dhe është pikërisht ky zgjim që duhet përkrahur, që nga një fjalë e sinqertë në kafe, deri te një postim guximtar në rrjete sociale.
Në vend të përfundimit:
Struga ka shumë për të dhënë, por duhet të pastrohet më parë nga kjo kulturë e servilizmit që e mbyt nga brenda. Dhe kjo nuk ndodh me akuza apo përçmime të zbrazëta, por me shembuj të rinj, me dinjitet të pakompromis dhe me vendosmërinë për të mos u bërë pjesë e turmës që duartroket vetëm kur i thonë.
Sepse më mirë i vetëm me kokën lart, se sa i rrethuar me servilë, me kokën në prehër të tjetrit.
Lindim Etemi (Struga Ekspres)
