Dr. Nebi Dervishi
Përkujtim
Dr.Ibrahim Temo (1865-1945)-figurë e madhe e kombit shqiptar
Me rastin e 74 vjetorit të vdekjes
Dr.Ibrahim Temo, është veprimtar i dalluar dhe personaliteti i shquar i Rilindjes Kombëtare Shqiptare. Fati i tij ishte thajse i njëjtë me atë të mjaft bashkëatdhetarëve të tjerë të kësaj periudhe .
Lindi në atdheun e tij,në Strugën e bukur, siç pëlqente ta quante qytetin e vet të lindjes. U lind më 21 Mars 1865 dhe vdiq në mërgim,larg mëmëdheut që e donte aq shumë. Ai vdiq në 5 Gusht 1945 në Mexhidie afër Kostancës në Rumani.
Fëmijërinë e kaloi këtu në Strugë, në lagjen e atëhershme “Mustafa Çelebi”. Ishte i biri i Murat Sojliut (Bakallit) dhe u formua në mjedisin familjar dhe qytetar me dashuri për vendlindjen dhe atdheun e tij. Me dhjetra vite i kaloi në emigracion, larg Strugës dhe atdheut të tij, ku përjetoi ngjarje të shumta e vendimtare për fatin e Shqipërisë. Ishte edhe vet protagonist i disave prej tyre dhe mbeti në të gjitha këto rrethana kthesash të mëdha atdhetar i vërtetë. Ishte krenar për origjinën e tij shqiptare. Këtë e dëshmon në një nga letrat e tij të vitit 1937, kur ishte 72 vjeç dhe në të cilën i shkruante kështu njërit prej personaliteteve të shquara kombëtare të kohës: “Jam bir shqiptari nga Struga mbi Drin, ku kam lindur në vitin 1865″.
Edhe pse u shkëput shumë shpejtë nga vendlindja, ai nuk do ta harronte kurrë “qytetin buzë gjolit” siç e kishte bërë zakon ta quante Strugën.
Ibrahim Temo ka hyrë në histori si një figurë e gjithëanshme që rrallë ndeshet në historinë e popujve. Ishte demokrat-revolucionar i përmasave të gjëra që i kaloi kufijtë e kombit të vet, madje edhe ata ballkanikë dhe Peandorisë Osmane. Temoja studioi në Stamboll mjeksinë brenda viteve 1884-1895 dhe u dallua si njëri nga themeluesit e organizatës përparimtare “Bashkim e Përarim”(1889) bashkë me Dervish Himën. Ishin, dashuria për lirinë, urrejtja për despotët e tiranët, por veçanërisht dëshira e zjarrtë për ta parë Shqipërinë të lirë e të pavarur, ato që e bënë Ibrahimin të angazhohej politikisht. Për veprimtarinë e tij revolucionare Ibrahim Temo u burgus dhe më pas u dënua me vdekje në mungesë nga Porta e Lartë. I përndjekur nga regjimi u detyrua të largohet me gjithë familjen nga Turqia në Rumani në vitin 1895 ku vazhdoi të punojë në të mirë të lëvizjes së Turqve të rinj dhe sidomos për lëvizjen Kombëtare Shqiptare. U shqua si veprimtar i shoqërive patriotike shqiptare të Rumanisë, ku dha një ndihmesë të madhe për luftën për çlirimin e Shqipërisë nga zgjedha osmane. Mori pjesë në hartimin e peticioneve e memorandumeve dërguar Portës së Lartë dhe Fuqive të Mëdha nga shoqëritë patriotike shqiptare të Bukureshtit dhe kolonive tjera të mërgimit në vitet 1896-1906, ku këkohej autonomia e Shqipëisë dhe ruajtja e tërësisë së trojeve shqiptare nga rreziku i copëtimit.
Pas shpalljes së “Hyrijetit” më 1908 iu kundërvu politikës antishqiptare të xhonturqve dhe hyri në konflikt me ta. Më 1912 gjatë zgjedhjeve të reja në Parlamentin Turk qarqet atdhetare shqiptare e propozuan për deputet. Pas Shpalljes së pavarësisë u vu në mbrojtje të shtetit shqiptar. Së bashku me atdhetarët tjerë të kolonisë shqiptare të Rumanisë u drejtoi Fuqive të Mëdha një varg protestash për mbrojtjen e të drejtave të popullit shqiptar dhe tërësisë tokësore kundër lakimive të shteteve shoviniste fqinje. Në vitin 1914 dr.Temo erdhi në Shqipëri si mjek në krye të një ekipi sanitar për të luftuar malarjen. Gjithnjë aktiv në veprimet në dobi të përmirësimit të gjendjes në atdheun amë i hyri punës bashkë me Halit Bërzeshtën (farmacist) për hartimin e një projekti “Mbi organizimin e shëndetësisë në Shqipëri” dërguar princit të Shqipërisë, Vilhelmë Vietit. Për këtë ka shumë dokumenta në Arkivin Qendror të Shtetit, Fondit Ibrahim Temo, dok. Nr. 25. Ka hartuar një varg memorandume e protesta individuale e kolektive dhe ua ka dërguar forumeve ndërkombëtare ku ka theksuar padrejtësitë historike ndaj popullit tonë. Ngriti zërin kundër copëtimit të territoreve shqiptare që ishte një akt i pashembullt në Europë. Temoja mori pjesë në Konferencën e Paqes në Paris (1919) si delegat i kolonisë shqiptare të Rumanisë, ku mbrojti sovranitetin e shtetit shqiptar dhe ngriti zërin kundër padrejtësive të mëdha me coptimin të rëndë territorial të atdheut.
Në Bukuresht botohej gazeta “Shqipëria e re”, ku Dr. Temo botonte shumë shkrime të tija. Në numrin e 17 tetorit 1926 lexojmë një lajm” “Dr. Ibrahim Temo, specialist I syve, prêt çdo ditë vizita private në shtëpinë e tij ne Medgidia. Për shqiptarët, vizita mjeksore bëhen gratis”.
Si revulicionar demokrat, si diplomat, si mendimtar i Rilindjes Kombëtare, si shkrimtar e publicist dr.Ibrahim Temo la një trashigimi të begatshme për njohjen e një epoke të tërë të historisë të kombit shqiptar. Ne dhe brezat që do të vinë kemi për detyrë t’ua bëjmë të njohur veprimtarinë dhe kontributin e kësaj figure poliedrike e kombëtare.
Dr. Ibrahim Temo deri në vitin 1912, dy herë vizitoi vendilindjen, Strugën e tij të dashur, me ç‘rast bashkëatdhetarëve e bashkëvendasve u dha ndihmesën me profesionin që e pati si okulist, duke bërë edhe disa ndërhyrje kirurgjike.
Në vitet 1937-1940, Temoja vazhdoi të punonte si mjek i syve, në klinikën e tij në Mexhidie afër Konstancës në Rumani. Në vitin 1936 mori pjesë, si anëtar i delegacionit rumun, në Kongresin Ballkanik të shëndetësisë, që u mbajt në Stamboll.
Në vitin 1940 doktor Temo, për shkak të moshës së thyer (ishte 75 vjeç) dhe të shëndetit të dobët, ndërpreu punën.
Dr.Ibrahim Temoja ndërroi jetë në moshë 80-vjeçare më 5 gusht 1945. Pushoi kështu zemra e atdhetarit të zjarrtë e cila nuk u lodh së rrahuri tërë jetën për atdheun. Në varrimin e tij në Mexhidije -morën pjesë shumë shqiptarë të Rumanisë, rumunë e turq. Para varrimit sipas dëshirës së tij në vend të bezes së bardhë(qefinit) u mbulua me flamurin kombëtar. Ai ka lënë një amet që shpreh dëshirën tij që eshtrat t’i prehen në vendlindje te “kasabaja e tij buzë gjolit” në Strugë.
Struga dhe Struganët duhet të krenohen që kanë pasur një bashkëvendas të tillë siç ishte Ibrahim Temone bashkëqytetarët e tij duhet ta përkujtojmë me respektin më të lartë veprën e këtij kolosi të Rilindjes Kombëtare.
Strugë, 5 gusht 2019
