Çmimet e ushqimeve po monitorohen nga afër dhe aktualisht nuk janë planifikuar masa për të parandaluar rritjen e tyre të mundshme, thonë nga Ministria e Ekonomisë. Për më tepër shtojnë se masat afatshkurtra si shportat e konsumatorëve për festat nuk do të zbatohen, pasi analizat kanë treguar se inflacioni është i qëndrueshëm dhe nuk ka rritje të çmimeve. Ministria e Ekonomisë do të presë një alarm nga inspektimi i tregut nëse çmimet rriten ndjeshëm. “Ne vazhdojmë të monitorojmë çmimet, shihni që inflacioni është stabilizuar pak a shumë me një rënie të lehtë. Nëse përcaktojmë se ka rritje të tilla çmimesh jo-tregtare, jo logjike, do të shqyrtojmë më tej se çfarë masash, nëse ka, të ndërmarrim. Për momentin, nuk do të ketë masa për t’u përmendur. Do të vendosim se si do të veprojmë si Qeveri dhe si Ministri e Ekonomisë dhe Punës”, tha Marjan Risteski, zëvendësministër i ekonomisë.
Organizata e Konsumatorëve vlerëson se masat afatgjata, apo një strategji, do të japin rezultate shumë më të mira dhe do të parandalojnë një rritje të çmimeve siç ndodh pas skadimit të masave afatshkurtra. “Në prag të festave të Vitit të Ri, institucionet dhe inspektimet kompetente duhet të jenë të pranishme në terren dhe të monitorojnë çmimet, veçanërisht të produkteve ushqimore, në mënyrë që të jenë në gjendje të ndërhyjnë në kohën e duhur nëse ka një rritje të ndjeshme të çmimeve”, vlerëson Organizata e Konsumatorëve pasi qeveria njoftoi se nuk do të ketë masa afatshkurtra, siç ishte shporta e Vitit të Ri e vitit të kaluar.
Njëherësh, Inspektorati Shtetëror i Tregut këtë vit ka kryer një rekord mbi 20.000 inspektime në të gjitha subjektet në të gjithë territorin e Maqedonisë së Veriut dhe ka vendosur gjoba për mosrespektimin e ligjeve, veçanërisht në lidhje me sjelljen e pahijshme të tregtarëve dhe tregjeve të caktuara. Lidhur me rritjen e çmimeve dhe mosrespektimin e masave të mëparshme, janë vendosur gjoba prej 150 milionë denarësh, që do të thotë se 2.5 milionë euro janë transferuar në buxhetin e shtetit. Me qëllim stabilizimin e çmimeve, ministria përkatëse thotë se është në fuqi edhe ligji për praktikat e padrejta tregtare, për të cilin, vitin e ardhshëm do të propozohen ndryshime me qëllim rritjen e shumës së gjobave, të cilat aktualisht arrijnë në një maksimum prej 20 mijë eurosh. “Deri më tani ata kanë 30 urdhra për gjoba dhe këto procedura janë në gjykatën administrative. Duhet të presim që Gjykata Administrative të nxjerrë vendime përfundimtare së shpejti mbi shumën e gjobave për mosrespektimin e ligjit për praktikat e padrejta tregtare. Pres që ky të jetë një propozim që do të paraqitet vitin e ardhshëm, kur të kemi gjoba më të larta dhe një goditje më të madhe për xhepat e këtyre tregtarëve që shkelin ligjin, do të ketë edhe më shumë respekt për ligjin”, shton Risteski.
Në ndërkohë, shkalla e inflacionit për vitin 2025 pritet të arrijë në 3.9 për qind, që është 0.9 pikë përqindje më e lartë se parashikimet e bëra në prill nga Banka Popullore. Inflacioni i matur sipas indeksit të çmimeve të konsumit në tetor, krahasuar me të njëjtin muaj të vitit të kaluar, u rrit me 4.5 për qind ndërsa çmimet me pakicë u rritën me 2.8 për qind, njoftoi Enti Shtetëror i Statistikës.
Rritja e inflacionit në tetor është rezultat i një rritjeje të kostos së jetesës në ushqim me 7 për qind, alkool dhe duhan me 6.7 për qind, mobile dhe mallra shtëpiake me 4.7 për qind. Në dyqane ditëve të fundit vërehet shtrenjtimi i vezëve.
Njëherësh, sipas Lidhjes së Sindikatave, shporta minimale e jetesës për muajin tetor 2025 ka arritur në 65.077 denarë, ndërsa me përfshirjen e qirasë mujore për një banesë 60 m², vlera totale rritet në 80.919 denarë. Vetëm shpenzimet për ushqim dhe pije kapin shumën e 23.772 denarëve, çka do të thotë se një pagë minimale mezi mbulon ushqimin bazë të një familjeje mesatare.
Në krahasim me tetorin e vitit 2024, kostoja e jetesës është rritur ndjeshëm – atëherë shporta minimale ishte 61.249 denarë, ndërsa me qira përfshihej në 76.624 denarë. Sindikatat kanë përsëritur kërkesën që paga minimale të rritet në 30.000 denarë, ndërsa pagat e tjera të rriten me rreth 6.000 denarë, në mënyrë që të përballohet rritja e vazhdueshme e çmimeve dhe kostoja e jetesës.
Nga ana tjetër, në Mal të Zi pas ndërprerjes gjashtë mujore sërish hyri në fuqi fushata e qeverisë “Çmime të Kufizuara”. Vendimi do të zbatohet deri më 31 mars 2026. Frutat dhe perimet u përjashtuan nga fushata, pasi prodhuesit e këtyre produkteve u ankuan se ishin më të prekurit në fushatat e mëparshme dhe se biznesi i tyre ishte i kërcënuar. Vendimi mbulon ushqimet bazë dhe produktet e higjienës që konsiderohen thelbësore për standardin e jetesës së qytetarëve. Qëllimi i këtyre masave të përkohshme është mbrojtja e standardeve të jetesës së qytetarëve përballë rritjes së kostove të jetesës dhe presioneve inflacioniste, duke ruajtur njëkohësisht stabilitetin e tregut dhe duke parandaluar rritjet e pajustifikuara të çmimeve të produkteve bazë. Sipas Sindikatave në Mal të Zi , kufizimi i çmimeve të produkteve të caktuara, veçanërisht produkteve vendase, mund të ketë një efekt afatshkurtër, por në planin afatgjatë mbart rreziqe ekonomike, si rreziqet për suksesin e biznesit të kompanive, produktet e të cilave janë të kontrolluara nga çmimet, gjë që mund të çojë në kufizime në furnizimin e disa produkteve, ndërhyrja e vazhdueshme e shtetit në marrëdhëniet e tregut çon në shtrembërimin e çmimeve. Vlerësohet se shteti, në vend që të kufizojë çmimet, duhet ta lirojë tregun duke ulur taksat dhe tarifat parafiskale, duke vlerësuar se kjo do t’u mundësonte prodhuesve të krijonin vetë çmime konkurruese përmes një efikasiteti më të madh.
Sindikatat në Mal të Zi besojnë se një masë e tillë do të ndikojë në rregullimin e çmimeve të ushqimeve në një farë mase, por ata gjithashtu besojnë se nevojiten masa afatgjata, të tilla si rezervat e mallrave, një garanci për blerjen e sigurt të produkteve vendase dhe subvencione më të larta. (koha.mk)
