Lindim Etemi (Struga Ekspres)
“Në Strugë, bëj çfarë të duash. Nuk reagon njeri.”
Kjo fjali e thjeshtë në formë, por e thellë në kuptim, është më shumë se një koment ironik për një qytet të vogël. Është një diagnozë e një gjendjeje të përgjithshme, që prek jo vetëm Strugën, por shumë vende të tjera ku mungesa e reagimit qytetar është bërë normë. Le ta marrim seriozisht këtë fjali dhe ta shohim si simptomë.
Apati kolektive
Kur themi “bëj çfarë të duash, nuk reagon njeri”, nënkuptojmë se ligji, morali, rendi publik, dhe përgjegjësia kolektive janë bërë fjalë boshe. Jo se njerëzit nuk e shohin çfarë ndodh, por sepse janë lodhur, janë dorëzuar ose kanë humbur besimin se diçka mund të ndryshojë. Dhe kjo është më e rrezikshme sesa një krizë politike apo ekonomike, është krizë shprese.
Pushteti i mosreagimit
Mosreagimi nuk është neutral. Në fakt, është forma më e heshtur e bashkëpunimit me padrejtësinë. Kur nuk reagon njeri, ai që abuzon merr sinjalin, “vazhdo, askush nuk do të të ndalë.” Dhe kështu ndërtohet një sistem ku korrupsioni, papërgjegjësia dhe pandëshkueshmëria bëhen të zakonshme.
Ndoshta kjo fjali është thënë me një buzëqeshje ironike, për një problem lokal ose qendror, ndonjë ndërtim pa leje, ndonjë pushtet lokal dhe qendror që bën ç’të dojë, ndonjë padrejtësi që kalon pa zhurmë. Por Struga në këtë rast nuk është thjesht qyteti ku “nuk reagon njeri”. Është simboli i shumë vendeve ku shoqëria ka pushuar së qeni vigjilente, ku ndjeshmëria publike është zbehur, dhe ku “mua ç’më duhet” është bërë moto jetese.
Ka shpresë në Strugë
Po, por nuk është automatike. Duhet të rifillojë nga një person që reagon, edhe kur të tjerët nuk e bëjnë. Nga një zë që nuk pajtohet me heshtjen. Nga një qytetar që refuzon të jetë spektator. Reagimi është sëmundje ngjitëse — në kuptimin e mirë. Por duhet të nisë diku. Dhe shpesh mjafton një.
Në fund, ndoshta fjalitë e thjeshta si kjo janë më të fuqishmet, sepse i nxjerrin lakuriq problemet që kemi mësuar t’i fshehim.
Struga meriton më shumë se një ironi. Meriton një zgjim.
Lindim Etemi-Struga Ekspres
