Nëse ecën nëpër rrugët e qytetit të Ohrit, do të shijosh një atmosferë të qetë, rrugë të pastra, turistë të shumtë dhe gjallëri kulturore. Rrallë, për të mos thënë pothuajse asnjëherë, nuk sheh lypës nëpër rrugë apo para dyqaneve. Por vetëm pak kilometra më larg, në Strugë, pamja është ndryshe: lypësit janë të pranishëm, sidomos në sezonin veror, në çdo cep të qytetit. Kjo kontrast i fortë ngre një pyetje të natyrshme: Struganët janë më zemërgjerë se qytetarët e Ohrit?, shkruan Struga Ekspres.
Së pari, duhet parë ndryshe menaxhimi i hapësirave publike në këto dy qytete. Ohri, si një nga qytetet më të vizituara në Maqedoninë e Veriut dhe pjesë e trashëgimisë botërore të UNESCO-s, ka më shumë kontroll komunal dhe ndoshta edhe më shumë mbikëqyrje policore apo administrative për ruajtjen e imazhit turistik. Autoritetet lokale duket se janë më të rrepta kur bëhet fjalë për lypjen në rrugë, pasi kjo shihet si diçka që “dëmton pamjen” e qytetit në sytë e vizitorëve të huaj.
Nga ana tjetër, Struga, ndonëse po aq e bukur dhe turistike, nuk ka të njëjtin nivel organizimi apo mbikëqyrjeje. Lypësit, veçanërisht gjatë sezonit veror, ndihen më “të lirë” të veprojnë në hapësira publike. Qyteti është më i hapur, më i gjallë në mbrëmje, dhe më i frekuentuar nga turistë vendas, që shpesh tregohen më zemërgjerë ose më pak të kujdesshëm në mënyrën si i ndihmojnë lypësit, shkruan Struga Ekspres.
Së dyti, faktorë socio-ekonomikë kanë rol të rëndësishëm. Disa nga komunitetet e margjinalizuara që praktikojnë lypjen janë më të pranishëm në zonat rreth Strugës sesa rreth Ohrit. Prandaj Struga bëhet një pikë më e arritshme për ata që kërkojnë të përfitojnë nga fluksi turistik, por pa hasur pengesa të mëdha nga autoritetet.
Po ashtu, ka edhe një aspekt psikologjik e kulturor. Në Ohër, ndoshta është krijuar një kulturë ku lypja në rrugë është bërë tabu dhe nuk tolerohet, ndërsa në Strugë – ndoshta për shkak të lirisë më të madhe publike dhe ndjeshmërisë së qytetarëve – është kthyer në një praktikë e heshtur, e pranuar, edhe pse e padëshiruar.
Në përfundim, ndryshimi mes dy qyteteve nuk qëndron vetëm tek prania ose mungesa e lypësve, por te mënyra si secili qytet e trajton këtë realitet. Struga nuk ka më shumë lypës sepse është më pak e bukur apo më pak e zhvilluar; thjesht ka më pak rregulla në këtë drejtim, dhe më pak vëmendje institucionale. Ndërsa Ohri, në përpjekje për të ruajtur imazhin ndërkombëtar, ka mbyllur dyert për lypjen – por jo domosdoshmërisht e ka zgjidhur problemin social që qëndron pas saj.(Struga Ekspres)
