Në pajtim me Kushtetutën e RMV, pse duhet të shpallet gjendje e jashtëzakonshme ?
Neni 125 – Kushtetuta e Republikës së Maqedonisë
Një gjendje e jashtëzakonshme ndodh kur ndodhin katastrofa të mëdha natyrore ose epidemi. Ekzistenca e një gjendje të jashtëzakonshme në territorin e Republikës së Maqedonisë ose një pjesë të saj përcaktohet nga Kuvendi me propozim të Presidentit të Republikës, Qeverisë ose së paku 30 deputetë të Parlamentit. Vendimi për krijimin e gjendjes së jashtëzakonshme miratohet me shumicë prej dy të tretave të numrit të përgjithshëm të përfaqësuesve dhe do të jetë i vlefshëm për maksimum 30 ditë. Nëse Kuvendi nuk mund të mblidhet, Presidenti i Republikës merr vendim për gjendjen e jashtëzakonshme dhe ia dorëzon Kuvendit për konfirmim posa të jetë në gjendje të mblidhet.
Në bazë të këtij neni (125), plotësohet kushti për sjelljen e vendimit për gjendje të jashtëzakonshme. Në Përmbajtjen e vendimit theksohen dispozitat që përcaktonjnë periudhën kohore për vlefshmërinë e Vendimit për ekzistimin e gjendjes së jashtëzakonshme (mund të thekohet se gjendja e jashtëzakonshme do të zgjasë jo më shumë se 30 ditë).
Qeveria, me propozim të Presidentit të Shtetit, duhet të miratojë dekret me fuqi ligjore (neni 126 – Kushtetuta e RMV), me çka do të anulohen zgjedhjet e parakoshme parlamentare dhe me dekret nga qeveria përcaktohet data për zgjedhjet e parakohshme parlamentare.
(Edhe pse konsiderohet se deputetët kanë mandat katër vjeçar, në këtë rast kuvendi nuk ka legjitimitet për të thirrur seancë sepse tani më kuvendi është vetë-shpërndarë, me çka veprohet në alternativen tjetër, përmes Presidentit të RSM). Mendoj se alternativat tjera nuk janë adekuate për shtyrjen e zgjedhjeve (madje as përmes Ligjit për menaxhimin me kriza) pasi që në rastin konkret është plotësuar kushti për shpalljen e gjendjes së jashtëzakonshme. Nëse eventualisht veprohet sipas alternatives tjetër,nëpërmjet kuvendit të vendoset që të anulohen zgjedhjet dhe në këtë rast partia më e madhe politike e opozitës të mos jetë e pranishme, kriza do të thellohet më tej në aspektin juridik dhe politik.
Neni 127
Në rast të gjendjes së luftës, nëse Kuvendi nuk mund të mblidhet, Presidenti i Republikës mund të emërojë dhe shkarkojë Qeverinë dhe të emërojë dhe shkarkojë zyrtarë brenda juridiksionit të Kuvendit. Sipas këtij neni, fjalën e ka politika. Këtu, Presidenti i Republikës mund të emërojë dhe shkarkojë Qeverinë dhe të emërojë dhe shkarkojë funksioner, zgjedhja e të cilëve është në kompetencën e Kuvendit, kurse mundet edhe të vazhdojë me qeverinë kushtetuese, fjala “mundet” lejon konsensusin politik. Këtë situatë qytetarët të mos e ngatërrojnë me gjendjen e luftës, sepse baza për shpalljen e gjandjes është diçka tjetër, respektivisht shpallja e epidemisë dhe kjo është në interes dhe në favor të qytetarëve. Nuk ka nevoj për panik, rrini të qetë!
/
Согласно Уставот на РСМ, зошто треба да се прогласува вонредна седница?
Член 125 – Устав на Република С.М
Вонредна состојба настанува кога ќе настанат големи природни непогоди или епидемии. Постоењето на вонредна состојба на територијата на Република Македонија или нејзин дел го утврдува Собранието по предлог на претседателот на Републиката, Владата или најмалку 30 пратеници. Одлуката со која се утврдува постоењето на вонредна состојба се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници и има важност најмногу 30 дена. Ако Собранието не може да се состане, одлука за постоење на вонредна состојба донесува претседателот на Републиката и му ја поднесува на Собранието на потврдување штом тоа ќе е во можност да се состане.
Согласно овој член (125) исполнет е условот за донесување Одлука за постоење вонредна состојба. Во содржината на одлуката се наведуваат одредбите каде што се нагласува и временскиот период за важноста на Одлуката за постоење вонредна состојба (може да се навердува дека вонредната состојба ќе трае не подолго од 30 дена).
Владата по предлог на Претседателот на државата, треба да донесува уредба со законска сила (член 126 – Устав на РСМ) со што ќе се одложуваат предвремените парламентарни избори и со уредба донесена од владата се определува датумот за одржување на предвремените парламентарни избори.
(Иако се смета дека пратениците имаат мандат од четри години, во овој случај собранието нема легитимитет да заседува и да се свикуваа седница бидејќи собранието е самораспуштен, со што се пристапува кон другата алтернатива, преку Претседателот на РСМ).
Сметам дека другите алтернативи не се соодветни за одложување на изборите (ниту преку Законот за управување со кризи) бидејќи во конкретниот случај е исполнет уставниот услов за прогласување на вонредна состојба.
Ако евентуално се пристапува кон другата алтернатива, преку собранието да се одлучува за одложуваат изборите и во овој случај да не присустува најголемата опозициска политичка партија, кризата ќе се подлабочува уште повеќе во правниот и политичкиот аспект.
Член 127
За време на воена состојба, ако Собранието не може да се состане, претседателот на Републиката може да ја именува и разрешува Владата и да именува и разрешува функционери чиј избор е во надлежност на Собранието.
Согласно овој член, зборот го има политиката. Овде претседателот на Републиката може да ја именува и разрешува Владата и да именува и разрешува функционери чиј избор е во надлежност на Собранието, а може и да продолжува со текничката влада, зборот „може„ овозможува политички консензус. Ова ситуација не треба граѓаните да го моешат со војната состојба, бидејќи основата за прогласување на вонредната состојба е сосема друга, односно прогласување на епидемија и ова е во интерес и во корист на граѓанинте. Нема потреба за паника, бидете смирени!
