Shtetet e Bashkuara kanë intensifikuar vëmendjen ndaj Shqipërisë, duke e konsideruar korrupsionin e përhapur dhe depërtimin e krimit të organizuar në ekonomi dhe politikë si rrezik serioz për stabilitetin dhe demokracinë. Departamenti Amerikan i Shtetit sinjalizon nisjen e një faze të re presioni, e cila përfshin një “valë të dytë” sanksionesh Non Grata dhe një proces hetimor 90-ditor që do të fokusohet në sektorë kyç të ekonomisë shqiptare.
Sipas vlerësimeve të DASH, pas hyrjes në fuqi të Aktit për Demokracinë dhe Prosperitetin në Ballkanin Perëndimor, SHBA synon të mbështesë drejtpërdrejt SPAK-un në kalimin nga masa administrative, si ngrirja e pasurive, drejt procedimeve penale dhe arrestimeve në nivele të larta. Qëllimi është eliminimi i konkurrencës së padrejtë në treg dhe goditja e strukturave financiare që ushqejnë korrupsionin sistemik.
Në fokus të veçantë të monitorimit janë vendosur disa sektorë strategjikë, ndër ta:
Teknologjia dhe infrastruktura digjitale, me vëmendje te kontraktorët e AKSHI-t dhe menaxhimi financiar i shërbimeve publike;
Pasuritë e paluajtshme dhe ndërtimi, veçanërisht projektet elitare në zonat bregdetare dhe zhvillimet e larta urbane në Tiranë;
Energjia dhe shërbimet publike, përfshirë veprimtarinë e KESH, OST dhe kontratat koncesionare në energjinë e rinovueshme;
Partneritetet Publike-Private (PPP), ku parashikohet auditim i thelluar i kontratave për mbetjet dhe infrastrukturën;
Sektori bankar dhe financiar, për të parandaluar infiltrimin e individëve apo grupeve të sanksionuara;
Turizmi strategjik, me rishqyrtim të projekteve që kanë përfituar status të veçantë përmes vendimmarrjes politike.
Raporti nënvizon se periudha 90-ditore e hetimeve, e cila pritet të mbyllet në mars 2026, përfaqëson një ndryshim qasjeje: nga ndëshkimi i rasteve individuale drejt shkatërrimit të mekanizmave financiarë që mbajnë gjallë korrupsionin. Në këtë kuadër, SHBA po i ofron SPAK-ut një orientim të qartë për veprime konkrete, në prag të zgjedhjeve lokale të vitit 2027.
Po ashtu, paralajmërimi për sanksione të reja Non Grata synon të lidhet drejtpërdrejt me ndjekje penale reale, jo vetëm ndaj figurave kryesore të përfshira, por edhe ndaj rrjeteve ekonomike që i mbështesin ato. Synimi final është pastrimi i tregut, forcimi i shtetit të së drejtës dhe rikthimi i besimit te institucionet.
